Eet jij in 2030 kweekvlees? Want vlees wordt in de toekomst onbetaalbaar. En het zou een oplossing kunnen zijn voor het toekomstige voedselprobleem? Is het een vleesvervanger? Staan vegetariërs er voor open? Is het gezond? Lees en hoor hieronder wat kweekvlees is, waarom het ontwikkeld wordt, hoe consumenten en deskundigen hier tegenaan kijken en laat ons tot slot weten via de poll of jij ervoor kiest om kweekvlees te gaan eten.

Kweekvlees is vlees dat geproduceerd wordt in het laboratorium van Mosameat in Maastricht. Met een paar stamcellen van een koe kan tonnen aan rundvlees geproduceerd worden. Er zijn daardoor minder dieren nodig. Als de hele vleesconsumptie door kweekvlees vervangen wordt, zouden er 40 miljard minder dieren geslacht worden.  Ook zou met deze wijze van vlees produceren de toenemende bevolking, die binnen enkele tientallen jaren van 7 naar 9 miljard groeit, gevoed kunnen worden met vlees.

Mosameat, een commercieel kweekvleesbedrijf, is op dit moment druk met de verdere ontwikkeling van het kweekvlees, want een klein hamburgertje kost nu nog 10.000 euro. Het streven is om het kweekvlees in 2021 te verkopen aan exclusieve restaurants. In 2030 zou het tegen ongeveer de prijzen van nu in de schappen moeten liggen. Maar hoe wordt dit vlees gemaakt? En gaan we dit daadwerkelijk eten?

Bekijk de fotogalerij van de productie van kweekvlees in het laboratorium van Mosameat.

Peter Verstrate, CEO en voedseldeskundige van Mosameat, legt uit: “We beginnen met een klein stukje spierweefsel. Dat kan uit het slachthuis komen, maar ook via een biopsie (waarvoor het dier niet gedood hoeft te worden) worden verkregen. Uit dat stukje spierweefsel halen we de satellietcellen. Dat zijn stamcellen, die de eigenschap hebben dat ze zich kunnen vermeerderen om, als er genoeg zijn, daarna te veranderen in spierweefsel. Dat is de manier waarop een beschadiging aan een spier door het lichaam wordt gerepareerd. Wij doen precies hetzelfde, alleen dan buiten het lichaam en in een bioreactor. De spiervezels die zo ontstaan worden verzameld en kunnen worden gebruikt voor het maken van een product, bijvoorbeeld een hamburger. Iets vergelijkbaars doen we nu ook met vetcellen, waarmee we vetweefsel maken. Dat laatste is belangrijk om de smaak goed te krijgen.”

1. Voedselprobleem

De wereldbevolking telt nu zo’n 7 miljard mensen. De verwachting is dat dit in 2030 is toegenomen tot 9 miljard. Volgens de VN-landbouworganisatie FAO bedroeg de wereldvleesconsumptie in 2012 zo’n 297 miljoen ton. Door het groeiende aantal wereldburgers wordt geschat dat in 2050 ruim 470 miljoen ton nodig zal zijn. Ook worden mensen welvarender, waardoor de vraag naar voedsel zal toenemen. Ondanks dat mensen steeds minder vlees eten, de afgelopen jaren vond er een daling van vijf procent plaats, eet een kwart van de Nederlandse bevolking nog iedere dag vlees. Maar met een groeiende bevolking is er wel meer vlees nodig. En veehouders kunnen nooit aan deze vraag voldoen. Ook omdat er te weinig ruimte is om al het voer voor deze dieren te produceren in te toekomst. Op dit moment zijn er ongeveer 1,4 miljard runderen op de wereld en heeft de aarde te weinig vruchtbare grond om nog meer dieren te houden. Voor de productie van kweekvlees zijn maar een paar duizend runderen nodig en dus veel minder ruimte, namelijk zo’n 40 procent minder landbouwgrond.

2. Milieubelasting

Onderzoekers van de FAO concluderen dat veeteelt verantwoordelijk is voor zo’n 14,5 procent van de totale uitstoot van broeikasgassen. Dit is net zoveel als alle transport bij elkaar. De CO2-uitstoot van vlees dat in een laboratorium gemaakt wordt is nagenoeg nul. Daarnaast stellen zij dat 30 procent van de totale landoppervlakte gebruikt wordt voor veeteelt. Het grootste gedeelte van dit percentage wordt gebruikt om het vee op te laten grazen, de rest om gewassen te verbouwen waarmee voer wordt geproduceerd. Met de productie van kweekvlees zou dit dus sterk gereduceerd worden.

Gaan mensen ook daadwerkelijk een stukje vlees eten dat in een laboratorium gekweekt is? Diverse experts hierover aan het woord:

Koert van Mensvoort, kunstenaar en filosoof van Next Nature Network 

Next Nature Network is een natuurorganisatie die niet terug, maar vooruit wil naar de natuur. Ze willen technologie inzetten voor een natuurlijkere wereld. 

“Er is een verschil tussen burger en consument. Als je de vraag stelt of mensen kweekvlees gaan eten, gaan ze in hun hoofd zitten en defensief antwoorden. Maar dezelfde mensen lopen in de supermarkt en kopen dingen waarvan ze geen flauw idee hebben wat ze in hun mandje stoppen. En in hun mond. Er zit dus een verschil in hoe mensen zich denken te gedragen en hoe ze zich daadwerkelijk gedragen. Als je dingen tastbaar en proefbaar maakt, dan gaan mensen er veel gemakkelijker mee om. Daarnaast is er ook nog een kloof tussen culinaire koks en de uitvinders van het kweekvlees. De uitvinders zijn meer gericht op het productieproces en minder op de culinaire vernieuwing. Daarom heb ik koks en biotechnologen bij elkaar gebracht. Het viel me direct op dat koks jaren geleden nog defensief reageerden op kweekvlees, maar dat dat ze daar nu wat anders instaan. Ze zien ineens dat je er een heleboel nieuwe gerechten mee kunt maken.

Het punt dat ik wil maken is dat kweekvlees een eigen indentiteit moet krijgen. Het moet geen kopie van het vlees worden dat we nu eten. Het zou mooi zijn als het een eigen productcategorie wordt. Mensen moeten er gewoon aan wennen. Denk bijvoorbeeld aan hoe we melk uit een koe trekken, een uitvinding van vroeger. Dat is eigenlijk best pervers, maar is nu tegenwoordig gewoon een eigen productcategorie geworden. Het heeft tijd nodig, waarin we kweekvlees tastbaar en proefbaar moeten maken. Ik denk dat mensen het wel gaan eten in de toekomst, daar maak ik me geen zorgen over.

Gretig een frikandel eten

Als ik vroeger zou vragen of mensen een lange staaf willen eten, waarin we vlees stoppen wat zo slecht is dat we het niet kunnen gebruiken voor de reguliere vleesconsumptie, en we stoppen dat in een plastic bakje, zou jij dat dan eten? Dan zou iedereen nee antwoorden. Maar kijk eens hoe gretig de frikandel wordt gegeten? Consumentenacceptatie heeft tijd nodig. En ik zeg niet dat mensen perse kweekvlees moeten gaan eten, ze moeten juist zorgvuldiger omgaan met wat ze in hun mond stoppen. Het zou goed zijn als er culinaire experimenten komen waarin het kweekvlees geproefd kan worden en mensen ervaring op kunnen doen. Zo hebben we bijvoorbeeld een kookboek voor kweekvlees ontwikkeld. We moeten alle opties verkennen omtrent het voedseltekort en duurzaamheid. Ik denk dat er voornamelijk technische hordes zijn; kunnen we het vlees lekker en betaalbaar maken?”

Floris de Graad, directeur Vegetariersbond

Volgens de Floris de Graad van de Vegetariersbond zullen weinig vegetariërs warm lopen voor dit stukje vlees. Mensen worden om verschillende redenen vegetariër, bijvoorbeeld omdat ze dierenwelzijn een warm hart toedragen, of omdat ze gewoon geen vlees willen eten.

De Vegetariersbond ziet wel de voordelen richting het dierenwelzijn. Maar wat betreft onze eetcultuur zijn ze stellig. Floris de Graad, directeur Vegetariersbond: “Kweekvlees is een antwoord op een niet bestaand probleem. Er wordt vanuit gegaan dat voeding niet veranderd hoeft te worden, dus dat vlees vervangen moet worden door kweekvlees. Maar vlees is niet nodig. Je kunt ook zonder vlees goed en gezond eten. Er is dus geen probleem, het zit tussen de oren van mensen.”

Peter Vertrate, Mosameat (producent kweekvlees)

Als het project kweekvlees slaagt, zal dat leiden tot minder dierenleed en minder dierenziektes en draagt het bij aan een oplossing voor het wereldvoedselprobleem.

Daarnaast zijn er minder afvalstoffen en is er minder ontbossing nodig voor het verbouwen van dierenvoeding. Een derde van de landbouwgrond op de wereld wordt nu namelijk gebruikt voor de teelt voor voedergraan voor dieren. De nadelen zijn dat het leidt tot veel faillissementen bij veeboeren, fokkers en slachthuizen. In 2013 heeft Mosameat een onderzoek laten uitvoeren naar de consumentenacceptatie van kweekvlees.

Mosameat heeft een nieuw onderzoek laten uitvoeren. De resultaten daarvan worden over een aantal maanden bekend gemaakt. Radar Limburg zal deze resultaten publiceren.

Marian Lemsom, hoofd PR & Communicatie Koninklijke Nederlandse Slagers (KNS)

De KNS is bezig met innovatie en duurzaamheid binnen de slagersbranche vertelt Lemsom. “Maar nog niet richting kweekvlees. We volgen de ontwikkelingen wel, maar zijn daar zelf nog niet mee bezig. Je ziet wel dat slagers inspelen op nieuwe ontwikkelingen, zoals de behoefte van klanten om  vegetarische producten te kopen. Maar kweekvlees staat nog ver van ons af. Wat we wel belangrijk vinden is dat er voor een juiste benaming wordt gezorgd als het gaat om alternatieve producten voor vlees. Zodat de klant weet wat hij koopt.” Keurslager Van Brussel uit Weert is op voorhand niet zo happig op de verkoop van kweekvlees: “Er zit geen emotie in dat vlees.”

Toprestaurants

Bij toprestaurant Da Vinci in Maasbracht hebben ze nog nooit van kweekvlees gehoord. De verwachting is daar niet dat kweekvlees in 2021 al wordt geserveerd.  Chef-kok Hans van Wolde van twee-sterrenrestaurant Beluga uit Maastricht geeft aan dat hij het kweekvlees ook nog niet kent. “Ik zou er eerst mee moeten werken, voordat ik daar een mening over kan hebben. Ik ben er niet op tegen, echter het staat nog in z’n kinderschoenen. Als het gezond is, ben ik te overtuigen.”

Dus… ga jij in 2030 kweekvlees eten? Doe mee met onze poll.